Czy polski przemysł spirytusowy przetrwa legislacyjny chaos? Zagrożone miliardowe wpływy do budżetu i tysiące miejsc pracy

23 października 2025

Najnowsza edycja raportu wpływu gospodarczego branży spirytusowej

Polski przemysł spirytusowy, zakorzeniony w wielowiekowej tradycji gorzelniczej, jest ważnym filarem krajowej gospodarki. Branża przyczyniła się do wytworzenia PKB o wartości niemal 26 mld zł, co można porównać do PKB całego polskiego przemysłu chemicznego.
Co roku zapewnia dziesiątki tysięcy miejsc pracy i odprowadza miliardy złotych wpływów podatkowych do budżetu państwa. Jednocześnie rosnące podatki i zapowiadane ograniczenia w sprzedaży osłabią jej dalszy rozwój, sprzyjając ekspansji szarej strefy, która już generuje 1,3 zł mld straty dla budżetu państwa.

26 mld zł wkładu do PKB

Polska branża spirytusowa generuje prawie 26 mld zł wartości dodanej. Na tę wartość składa się bezpośredni wkład sektora, określony na 13,4 mld zł w 2024 r., wynikający z wartości wytwarzanych dóbr oraz pośredni efekt działalności, szacowany na 12,3 mld zł, powstający dzięki popytowi na surowce, usługi transportowe i logistyczne, a także dostawy dla handlu, gastronomii i hotelarstwa (HoReCa). Warto podkreślić, że aż 82% bezpośrednio wytworzonej wartości trafia do budżetu państwa w formie podatków.

Branża podlega kilku formom opodatkowania, takim jak akcyza, opłata dodatkowa od małych formatów, VAT i podatki dochodowe. W przypadku przemysłu spirytusowego zdecydowanie największe znaczenie ma akcyza, która w 2024 r. przyniosła wpływy do budżetu w wysokości 10,3 mld zł.

Jesteśmy branżą o jednym z najwyższych wskaźników kontrybucji podatkowej w całej gospodarce. Na rynku alkoholu to właśnie sektor napojów spirytusowych w największym stopniu dźwiga ciężar akcyzy: przy niespełna 39% udziale w całkowitej konsumpcji alkoholu, generujemy ponad 70% wpływów z tytułu tego podatku. Każde gwałtowne podwyżki akcyzy nie tylko uderzają w producentów, ale także paradoksalnie obniżają wpływy do budżetu, przenosząc konsumpcję do szarej strefy.

– mówi Karol Stec, Prezes Zarządu Związku Pracodawców Polskiego Przemysłu Spirytusowego.

Ponad 18 mld zł dochodów sektora finansów publicznych

Biorąc pod uwagę łączną wartość bezpośrednich płatności podatkowych branży spirytusowej z tytułu VAT, akcyzy, CIT i PIT w wysokości 13,6 mld zł, dodatkowe wpływy generowane przez branże kooperujące, szacowane na 2,6 mld zł, głównie z VAT, a także podatki i opłaty lokalne w wysokości prawie 300 mln zł, w tym opłaty od sprzedaży napojów alkoholowych w opakowaniach do 300 ml, budżet państwa i samorządy zyskują ponad 16,5 mld zł. Do tego dochodzą wpływy z tytułu składek i opłat, m.in. 1,8 mld na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Łącznie oznacza to 18,6 mld zł rocznie dochodów sektora finansów publicznych

18,6 mld zł to suma większa niż wynosi łączny budżet takich miast jak Poznań, Łódź i Gdańsk razem wziętych. To pokazuje ogromne znaczenie branży spirytusowej zarówno dla polskiej gospodarki, jak również jako istotnego źródła wpływów do budżetu państwa. Tym bardziej należy bardzo rozważnie planować wszelkie zmiany regulacji dotyczących funkcjonowania branży spirytusowej oraz analizować skutki ich wprowadzenia, tak aby stworzyć przewidywalne warunki działalności dla przedsiębiorstw. Nieprzemyślana legislacja w tym obszarze uderzy nie tylko w polską gospodarkę i rynek pracy, ale również podkopie jedno z najbardziej solidnych źródeł dochodów finansów publicznych.

– podkreśla Marek Kowalski, Przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich.

99% rynku to MŚP i prawie 87 tysięcy miejsc pracy

W polskim przemyśle spirytusowym dominują mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, które stanowią ponad 99% wszystkich podmiotów działających w tej branży, są podstawę funkcjonowania sektora i odpowiadają za jego rozwój. W przedsiębiorstwach produkujących napoje spirytusowe zatrudnionych jest bezpośrednio ok. 4 500 osób, ale realny wpływ branży na rynek pracy jest wielokrotnie większy: łącznie zatrudnienie obejmuje bowiem ponad 86 800 miejsc pracy. Na każde jedno miejsce pracy w przemyśle spirytusowym przypada 18 kolejnych w sektorach kooperujących, takich jak rolnictwo, przemysł opakowań, transport, logistyka, HoReCa czy handel. Rolnictwo jest szczególnie istotnym partnerem branży. Każdego roku przemysł spirytusowy kupuje 1,6 mln ton zbóż, w tym 954 tys. ton kukurydzy i 38 tys. ton ziemniaków, zapewniając polskim rolnikom stabilny zbyt i wsparcie dla produkcji rolnej.

Dwucyfrowy wzrost eksportu

Polskie wyroby spirytusowe cieszą się uznaniem na całym świecie. Od dekady wartość ich eksportu rośnie średnio o 11% rocznie, osiągając w 2024 r. 2,4 mld zł, czyli więcej niż wartość sprzedaży zagranicznej mleka, śmietany i jogurtów łącznie. Najważniejszymi rynkami, na które trafiają polskie trunki są Francja, USA, Węgry, Wielka Brytania i Niemcy. Niekwestionowanym liderem eksportu pozostaje wódka, której wartość sprzedaży zagranicznej w 2024 r. wyniosła blisko 900 mln zł.

Na szarej strefie tracą wszyscy

Dalszy rozwój sektora napojów spirytusowych staje pod znakiem zapytania, gdyż w ostatnim czasie branża mierzy się z narastającą presją podatkową i legislacyjną. Rząd wycofał się z obowiązującej „Mapy Akcyzowej”, a w zamian proponuje nagłe, skokowe podwyżki akcyzy. Podatki stanowią prawie 60% kosztów działalności branży, a więc takie działania spowodują znaczny wzrost cen, spadek legalnej sprzedaży i wzrost niekontrolowanego obrotu alkoholem, bo konsumpcja przesunie się do tzw. szarej strefy. Już dziś wielkość szarej strefy w obrocie wyrobami spirytusowymi szacowana jest na 18 mln litrów rocznie, co oznacza stratę dla budżetu państwa w wysokości 1,3 mld zł oraz ogromne ryzyko dla zdrowia konsumentów.

Kolejnym zagrożeniem są rządowe plany zaostrzenia regulacji m.in. w zakresie możliwości sprzedaży napojów alkoholowych. Branża podkreśla, że powstały one na fali emocji, a nie na bazie analizy faktycznych danych. Statystyki pokazują bowiem, że konsumpcja alkoholu w Polsce spada – w 2024 roku Polacy wypili średnio o 1 litr czystego alkoholu na osobę mniej niż w 2019 roku, zaś sprzedaż napojów spirytusowych w latach 2021-2024 zmalała o 15% (w 1. kwartale 2025 r. o kolejne 5,21%).

Nagłe zmiany podatkowe i regulacyjne mogą nie przynieść oczekiwanych efektów ani fiskalnych, ani w zakresie zdrowia publicznego. Ryzykujemy jeszcze większym niż obecnie przesuwaniem konsumpcji do szarej strefy i wzrostem obrotów w handlu nielegalnymi produktami alkoholowymi. Straci na tym budżet państwa i zdrowie Polaków.

– mówi Karol Stec.

Raport do pobrania: tutaj.

Kontakt dla mediów:

Karol Stec

k.stec@zppps.pl

tel. 503 099 073

***

Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy (ZP PPS) to dobrowolna, samorządna i samofinansująca się organizacja branżowa. Misją Związku jest wspieranie zrównoważonego rozwoju sektora spirytusowego, który pozytywnie wpływa na gospodarkę i rolnictwo. Od 2008 roku ZP PPS we współpracy z partnerami społecznymi prowadzi działania edukacyjne na rzecz odpowiedzialnego spożywania alkoholu wśród dorosłych Polaków. Celem organizacji jest także kreowanie pozytywnego wizerunku polskich produktów spirytusowych w Polsce i na świecie oraz kultywowanie tradycji produkcyjnych kształtowanych na przestrzeni kilkuset lat.