Kawa na szpilkach czy pod krawatem?

07 marca 2023

Jak najlepiej uczcić Dzień Kobiet i Dzień Mężczyzn? Delektując się aromatyczną kawą. Naukowcy dowodzą, że napój ten służy obu płciom, przynosząc liczne korzyści zdrowotne i zalecają spożycie nawet do 5 filiżanek dziennie. Zobaczmy, co mogą zyskać panie i panowie, sięgający po małą czarną każdego dnia.

Kawa nie zaszkodzi damskim ani męskim sercom

Mity wiążą picie kawy z przyspieszoną, mogącą budzić niepokój pracą serca oraz nagłymi skokami ciśnienia. Tymczasem badania dowodzą, że umiarkowane ilości tego napoju –zdefiniowane przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności jako 3-5 filiżanek dziennie^[1] – mogą zmniejszać ryzyko umieralności związane z chorobami układu sercowo-naczyniowego^[2]. Przykładowo, umiarkowane spożycie kawy jest związane ze zmniejszonym ryzykiem udaru mózgu, szczególnie w przypadku kobiet^[3]. Analizy naukowe nie wykazują też związku między regularnym spożywaniem kofeiny zawartej w kawie a zwiększonym ryzykiem nadciśnienia^[4]. Miłą wiadomością dla pań będzie odkrycie badaczy dotyczące mniejszej zachorowalności na nadciśnienie właśnie u kobiet pijących ok. 4 filiżanki kawy dziennie^[5].

Zdrowie układu kostnego kobiet pijących kawę niezagrożone

Ostrzeżenie kobiet przed spożywaniem kawy, która miałaby powodować wypłukiwanie wapnia z kości, a w następstwie prowadzić do wystąpienia osteoporozy, nie ma naukowych podstaw. Z przeglądu kilkudziesięciu badań wynika, że kofeina zawarta w kawie nie wywiera negatywnego wpływu na zdrowie kości^[6]. Wśród przyczyn osteoporozy wymienia się za to nieprawidłowy sposób żywienia, z niską podażą wapnia i witaminy D, zbyt małą aktywność fizyczną, nadużywanie alkoholu i/lub palenie tytoniu, a także płeć damską i późny wiek^[7]. Dwie ostatnie predyspozycje potwierdzają dane – najwięcej przypadków osteoporozy w Polsce, bo 123 tysięcy, notuje się w grupie wiekowej kobiet w wieku 65-69 lat. Dla porównania – liczba przypadków tego schorzenia wśród mężczyzn z wymienionej grupy wiekowej sięga 12 tysięcy^[8]. Do profilaktyki choroby można więc zaliczyć dietę bogatą w niezbędne kościom mikroelementy i codzienną dawkę ruchu, bez konieczności rezygnacji ze smaku kawy.

Kawa może zmniejszać częstość zachorowań na nowotwory szyjki macicy i prostaty

American Cancer Society (ACS) opracowało w 2020 roku wytyczne mówiące o tym, że picie kawy może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka wystąpienia niektórych nowotworów, w tym raka skóry u mężczyzn i kobiet, błony śluzowej macicy oraz czerniaka złośliwego u kobiet^{[9], [10]}. Informacje opracowane przez ACS stanowią dodatkowe potwierdzenie monografii opublikowanej przez Międzynarodową Agencja do Badań nad Rakiem (IARC) w 2018 r., w której dokonano przeglądu wszystkich dostępnych badań nad kawą i rakiem i nie stwierdzono wyraźnego związku między spożyciem kawy a występowaniem nowotworów^[11]. Smakiem kawy mogą się więc cieszyć zarówno kobiety – napój ten nie wywołuje nowotworu jajników, piersi czy szyjki macicy, a panie pijące kawę zapadają na ten ostatni typ nowotworu o 26 proc. rzadziej^[12], jak i mężczyźni – nie prowadzi do powstania raka prostaty^[13]. Wszyscy pijący kawę powinni pamiętać, aby sięgać po napoje w umiarkowanej temperaturze, gdyż te gorące, o temperaturze powyżej 65°C, mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka przełyku^[14].

Seniorki i seniorzy w dobrej kondycji dzięki neuroprotekcyjnemu działaniu kawy

Osoby w starszym wieku nie muszą rezygnować z regularnego spożywania umiarkowanych ilości kawy. Okazuje się bowiem, że picie małej czarnej może im przynieść konkretne korzyści, takie jak zahamowanie pogorszenia sprawności poznawczej, które następuje wraz z wiekiem^[15] oraz obniżenie ryzyka wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych, m.in. choroby Alzheimera^[16]. Badania dowodzą, że spowolnienie rozwoju zaburzeń zdolności poznawczych jako efekt codziennego picia kawy jest szczególnie silne w przypadku kobiet. Odpowiada za to estrogen zawarty w ziarnach kawy, wykorzystywany przez organizm kobiet będących w okresie menopauzy jako forma łagodnej terapii hormonalnej. Udowodniono, że przyjmowanie nawet małych porcji kawy dziennie, poprawiło stan aż 50 proc. badanych kobiet^[17],[18].

Równość płci istotna przy produkcji kawy

Warto ze strefy konsumpcji przenieść się na chwilę do świata produkcji kawy. Rola kobiet w biznesie kawowym pojawia się jako przedmiot dyskusji na forum Międzynarodowej Organizacji Kawy (ICO), zaangażowanej w kwestie równouprawnienia płci. W 2018 roku organizacja ta opublikowała raport Gender Equality in the Coffee Sector, w którym poruszono m.in. kwestię równości płac na plantacjach kawy, a także podkreślono znaczenie kobiet w światowej produkcji kawy. Z danych zgromadzonych przez ICO wynika, że co jedną czwartą przedsiębiorstw produkujących kawę kierują kobiety, a panie stanowią w nich aż 70 proc. pracowników^[19].

***

„Kawa i zdrowie" to program informacyjno-edukacyjny, zainicjowany w 2017 r. pod patronatem Instytutu Żywności i Żywienia (obecnie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego) przez Fundację „Żywność, Aktywność Fizyczna i Zdrowie”. Jego celem jest promocja walorów zdrowotnych kawy oraz zmiana sposobu jej postrzegania poprzez obalanie mitów i przedstawianie faktów opartych na badaniach naukowych. Obiektywne i aktualne informacje na temat właściwości kawy oraz jej miejsca w codziennej diecie przekazywane są za pomocą strony internetowej www.kawaizdrowie.pl. Motywem przewodnim kampanii jest hasło „Od 3 do 5 filiżanek kawy dziennie. Codziennie. Dla zdrowia”, wynikające z opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), która mówi, że bezpieczne dla zdrowia, dzienne spożycie kofeiny to ok. 400 mg, czyli mniej więcej od 3 do 5 filiżanek kawy. Działania Programu wspiera naukowa Rada Ekspertów.

[1]: EFSA (2015) Scientific Opinion on the Safety of Caffeine, EFSA Journal, 13(5):4102.

[2]: Malerba S. et al. (2013) A meta-analysis of prospective studies of coffee consumption and mortality for all causes, cancers and cardiovascular diseases. Eur J Epidemiol, 28(7):527-39.

[3]: Lopez-Garcia E. et al. (2009) Coffee consumption and risk of stroke in women. Circ, 119:1116-1123.

[4]: Geleijnse J.M. (2008) Habitual coffee consumption and blood pressure: An epidemiological perspective. Vasc Health Risk Man, 4(5):963-970.

[5]: Tamże.

[6]: Heaney R.P. (2002) Effects of caffeine on bone and the calcium economy. Food Chem Toxicol, 40: 1263-70.

[7]: NFZ o zdrowiu, Osteoporoza, Warszawa, listopad 2019 [https://ezdrowie.gov.pl/5583].

[8]: Tamże.

[9]: Rock C.L et al, 2020. American Cancer Society Guideline for Diet and Physical Activity for Cancer Prevention, CA CANCER J CLIN, Dostęp pod adresem: https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.3322/caac.21591.

[10]: World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research, 2018. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cancer: A Global Perspective. Continuous Update Project. The Third Expert Report. American Institute for Cancer Research; 2018. Dostęp pod adresem: wcrf.org/dietandcancer.

[11]: International Agency for Research on Cancer (IARC) Monographs Working Group, 2018. Drinking Coffee, Mate, and Very Hot Beverages. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risk to Humans. Vol 116 Dostęp pod adresem: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK543953/.

[12]: Yu X. et al. (2011) Coffee consumption and risk of cancers: a meta-analysis of cohort studies. BMC Cancer, 11:96.

[13]: WHO Europe, ‘Cancer’. Available at: http://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/cancer/cancer.

[14]: Loomis D et al, 2016. Carcinogenicity of drinking coffee, mate and very hot beverages. Lancet Oncol, 17(7):877-878.

[15]: Haller S, Montandon M-L, Rodriguez C i wsp. Impact of coffee, wine, and chocolate consumption on cognitive outcome and MRI parameters in old age. Nutrients 2018; 10: 1391. doi.org/10.3390/nu10101391.

[16]: Hussain A, Tabrez ES, Mavrych V, Bolgova O, Rao Peela J. Caffeine: A Potential Protective Agent Against Cognitive Decline in Alzheimer’s Disease. Critical Reviews™ in Eukaryotic Gene Expression, 28(1):67–72 (2018).

[17]: Artero S, Van Boxtel M, Dartigues JF, Deeg D, Dick M, Frisoni G, Galluzzo L, Jolles J, Jonker C, Luck T, Peres K, Riedel-Heller S, Ritchie K, Sacuiu S, Scafato E, Skoog I, Schoevers R, Verhey F, Jelle Visser P (2008), P4-004: Risk factors for progression to dementia in general population: The diagnostic criteria for predementia Alzheimer’s disease (Descripa) study (European pooled data base), Alzheimer’s& Dementia, Vol. 4, n. 4, Supplement, pp. T667-T668.

[18]: 8 Ryan J, Carrière I, Carcaillon L, Dartigues JF, Auriacombe S, Rouaud O, Berr C, Ritchie K, Scarabin PY, Ancelin ML (2014), Estrogen receptor polymorphisms and incident dementia: The prospective 3C study, Alzheimer’s & Dementia, Vol. 10, n. 1, pp 27-35.

[19]: https://www.teaandcoffee.net/news/20355/international-coffee-day-2018-celebrating-empowering-women-in-coffee/.