Nie cieszysz się na kolejne rekordy ciepła? Postaw na żywność ekologiczną

12 września 2024

23 września Polska Izba Żywności Ekologicznej świętuje European Organic Day i przypomina o potrzebie rozwoju rynku żywności ekologicznej w Polsce.

Współczesny człowiek stoi przed wieloma zagrożeniami ekologicznymi – zanieczyszczeniem powietrza i wód, wzrostem temperatury czy wymieraniem kolejnych gatunków roślin i zwierząt. Swój udział w wygenerowaniu tych problemów mają m.in. światowe systemy żywnościowe i rolnicze¹, jednocześnie ponoszące konsekwencje zmian klimatu. Susze, powodzie, szkodniki i choroby roślin oraz pogarszający się stan gleb oznaczają straty w samej produkcji rolnej – niższe plony i malejącą powierzchnię obszarów nadających się pod uprawy². Świadome tej zależności władze zjednoczonej Europy już ponad 30 lat temu utworzyły ramy prawne dla ekologicznej produkcji rolnej – jako najbardziej pożądanej dla ochrony klimatu³. Rolników do przechodzenia na ekologiczną produkcję a konsumentów do świadomej konsumpcji zachęca IFOAM, międzynarodowa organizacja na rzecz rolnictwa organicznego, m.in. poprzez obchody European Organic Day przypadające rokrocznie na 23 września. W Polsce za celebrację święta żywności bio odpowiada Polska Izba Żywności Ekologicznej.

Czy Polska doścignie zieloną czołówkę Europy?

Rosnące zainteresowanie Polaków produktami bio i dbałością o środowisko daje nadzieję na rozwój rodzimej produkcji ekologicznej⁴. Musimy jednak mocniej się przyłożyć, bo według unijnych statystyk daleko nam jeszcze do pozycji lidera. Średnie roczne wydatki na żywność ekologiczną w UE wynoszą ok. 100 euro na mieszkańca, podczas gdy w Polsce jest to około 8 euro⁵. Zamożność społeczeństwa może być jedną z istotnych barier rozwoju, co w dotychczasowych badaniach potwierdzali sami konsumenci – jeszcze dwa lata temu głównym powodem niekupowania produktów ekologicznych była ich wysoka cena⁶. Obecnie blisko 1/3 respondentów zauważa, że różnica między cenami żywności ekologicznej a tradycyjnej zmniejszyła się⁷. Potwierdza to Michał Kapica, wiceprezes Polskiej Izby Żywności Ekologicznej i właściciel sklepów specjalistycznych z żywnością ekologiczną, który podkreśla, że 40-50-procentowa różnica w cenie produktów bio i nieekologicznych to już przeszłość – teraz jest ona na poziomie 20-30 proc.⁸

Całkiem nieźle radzimy sobie na polu nomen omen powierzchni upraw ekologicznych. Mimo że zajmują one niewielką część gruntów rolnych w Polsce (3,7% w porównaniu do średniej unijnej 9,1%)⁹, to i tak nasz kraj znajduje się w pierwszej dziesiątce krajów UE o największej powierzchni użytków rolnych uprawianych metodami ekologicznymi¹⁰. Na wzmocnienie pozycji w rankingu możemy liczyć dzięki rosnącej od 2021 roku liczbie producentów ekologicznych – w 2023 roku było ich o ok. 5% więcej niż w 2022 roku i o 10% więcej niż w 2021 roku¹¹. Motorem rozwoju w 2021 r. była kwota płatności skierowanych do ekologicznych gospodarstw rolnych, która wyniosła 104,3 mln euro i była najwyższą kwotą dopłat dla rolnictwa ekologicznego w latach 2004–2021.

To, czy gospodarstw ekologicznych będzie przybywać, zależy od wsparcia publicznego, m.in. unijnych dopłat i siły nabywczej konsumentów na rynku, co mocno uświadomiły nam niedawne perturbacje związane m.in. ze wzrostem kosztów energii i wysoką inflacją. – mówi Krystyna Radkowska, prezes Polskiej Izby Żywności Ekologicznej. Dostrzegam jednak siłę jeszcze jednego czynnika – świadomego konsumenta. Dlatego jako szansę na stymulację rolnictwa ekologicznego w Polsce postrzegam edukację konsumentów i promocję żywności sygnowanej charakterystycznym symbolem Euroliścia. Dzięki temu możemy zrozumieć, że sposób, w jaki produkujemy i spożywamy żywność, może albo złagodzić, albo pogorszyć warunki życia na Ziemi. Z tego powodu zachęcamy przedstawicieli wszystkich pokoleń – i tych starszych, i tych młodszych – do przestawiania się na eko, między innymi organizując obchody European Organic Day w Polsce.

Po co Kowalskiemu żywność ekologiczna?

Ale czy górnolotnie brzmiące hasła o roli człowieka o budowaniu zrównoważonego systemu produkcji żywności istotnego dla ochrony środowiska rzeczywiście przekonują do wyboru żywności ekologicznej? Coraz częściej tak. Badania pokazują, że kupujący żywność ekologiczną wśród powodów do jej zakupu w pierwszej kolejności wskazują: lokalne pochodzenie i metody produkcji niezagrażające środowisku i dobrostanowi zwierząt¹².

Za wyborem żywności BIO przemawiają jednak nie tylko preferencje konsumentów. Na zalety produkcji ekologicznej wskazują przede wszystkim wyniki badań naukowych oraz analizy gleby czy różnorodności biologicznej prowadzone na terenie gospodarstw, które przeszły konwersję na ekologiczne. – przekonuje Krystyna Radkowska.

Co warto zanotować?

Rolnictwo ekologiczne ma istotny wpływ na wzrost bioróżnorodności – taką zależność́ stwierdzono m. in. dla chwastów, owadów zapylających czy ptaków¹³ i zapobiega ujednoliceniu krajobrazu – w zależności od położenia nad poziomem morza gospodarstwa ekologiczne mają od 46% do 72% więcej siedlisk półnaturalnych niż gospodarstwa nieekologiczne¹⁴_.
Naturalne metody uprawy, takie jak rotacja plonów i organiczne nawozy, ograniczają emisję gazów cieplarnianych, zmniejszają erozję gleby i zapobiegają powodziom¹⁵.
Dotychczasowe badania wskazują, że żywność ekologiczna charakteryzuje się wyższą zawartością nienasyconych kwasów tłuszczowych, niektórych witamin i innych antyoksydantów oraz niektórych mikroelementów oraz niższą zawartością pozostałości środków ochrony roślin i azotanów¹⁶.

Dołącz do PIŻE podczas European Organic Day! I nie tylko wtedy!

Na korzyści płynące z wyboru produktów ekologicznych Polska Izba Żywności Ekologicznej chce zwrócić uwagę podczas świętowania European Organic Day. W drugiej połowie września osoby, które odwiedzą wybrane sklepy z certyfikowaną żywnością ekologiczną i zapełnią koszyki produktami oznaczonymi Euroliściem, mogą liczyć na nawiązujące do ekologicznego stylu życia upominki.

Polska Izba Żywności Ekologicznej nie tylko reprezentuje producentów ekologicznych i promuje żywność organiczną, ale jest prawdziwym wulkanem bio-inicjatyw. 15 września spotkamy się z fanami sportu i gotowania w stylu eko na błoniach PGE Narodowego, świętując Narodowy Dzień Sportu. W pierwszy weekend października zbierzemy się w eksperckim gronie podczas Polskiego Forum Żywności Ekologicznej, będącego częścią BIOEXPO Warsaw 2024, aby porozmawiać na temat zrównoważonego rozwoju, trendów i innowacji w sektorze eko, a także przybliżyć słuchaczom tajniki certyfikacji ekologicznej. – zachęca do udziału Krystyna Radkowska.

***

Informacje o kampanii:

„Przestaw się na eko – szukaj Euroliścia 2” to kampania edukacyjna, realizowana przez Polską Izbę Żywności Ekologicznej, której celem jest budowanie świadomości społeczeństwa w zakresie żywności ekologicznej, rozpoznawalności dla unijnego systemu jakości rolnictwa ekologicznego, a także promocja żywności certyfikowanej. Działania realizowane w ramach projektu mają za zadanie pokazanie konsumentom, jak żywność certyfikowana wpływa na nas i środowisko oraz jak w prosty sposób możemy przestawić się na eko, dokonując codziennych wyborów. Więcej informacji o kampanii znajduje się na platformie: www.przestawsienaeko.eu, będącej kompendium ekowiedzy. Kampania sfinansowana ze środków UE.

1: https://naukaoklimacie.pl/aktualnosci/rolnictwo-wplywa-na-klimat-klimat-wplywa-na-rolnictwo

2: https://climate.ec.europa.eu/climate-change/consequences-climate-change_pl

3: ROZPORZĄDZENIE RADY (EWG) 2092/91 z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:01991R2092-20080514&from=fr

4: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta Partner, CAWI, luty 2024 r.

5: https://www.farmer.pl/biznes/rolnictwo-ekologiczne/rolnictwo-ekologiczne-jak-polska-wypada-na-tle-krajow-ue,137510.html

6: Taką deklarację złożyło 59% respondentów w badaniu SW Research pn. „Kupowanie, rozpoznawanie oraz postrzeganie produktów ekologicznych” zrealizowanym na zlecenie Polskiej Izby Żywności Ekologicznej w ramach kampanii „Przestaw się na eko – szukaj Euroliścia” na próbie N=825 w maju 2022 r.

7: 30,5 proc. respondentów; SW Research na zlecenie Polskiej Izby Żywności Ekologicznej, CAWI, grudzień 2023 r.

8: https://www.tygodnik-rolniczy.pl/pieniadze/ceny-zywnosci-ekologicznej-sa-o-30-wyzsze-od-konwencjonalnych-ale-czy-rynek-bedzie-rosl-2515937

9: https://www.farmer.pl/biznes/rolnictwo-ekologiczne/rolnictwo-ekologiczne-jak-polska-wypada-na-tle-krajow-ue,137510.html

10: Powierzchnia ekologicznych użytków rolnych w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2023 r., https://www.gov.pl/web/ijhars/dane-o-rolnictwie-ekologicznym

11: Liczba producentów ekologicznych w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2023 r. w podziale na województwa i w podziale na kategorie działalności; https://www.gov.pl/web/ijhars/dane-o-rolnictwie-ekologicznym

12: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta Partner, CAWI, luty 2024 r.

13: Środowiskowe i zdrowotne znaczenie ekologicznej produkcji rolnej, Wielkopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu, 2020, Polish Journal of Agronomy2014, 19, 25–35.

14: FiBL

15: Zeiger i Fohrer, 2009, Lorenz i Lal, 2016.

16: Charakterystyka żywności produkowanej w warunkach rolnictwa ekologicznegoSylwia StaniakZakład Mikrobiologii Rolniczej, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławachul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy, Polska.

Sfinansowane ze środków UE. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub KOWR. Unia Europejska ani organ przyznający dotację nie ponoszą za nie odpowiedzialności.

Agnieszka Oryszczyn

Account Manager M&CC

600 349 410