Pierwsza pomoc w przypadku ukąszeń i użądleń

24 czerwca 2019

Letnia aura zachęca do spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. Jednak dobra pogoda wiąże się często również z większym prawdopodobieństwem ukąszenia lub użądlenia. Mogą one nie tylko powodować ból, lecz także w niektórych przypadkach stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia. Mimo że w naszej strefie klimatycznej występuje niewiele owadów lub gadów, których ukąszenie bywa śmiertelne, warto wiedzieć, jak postępować w przypadku zdarzenia. Jak uśmierzyć swędzenie lub pieczenie? W których przypadkach atak owada czy gada może być niebezpieczny? Podpowiadamy, jak radzić sobie w nagłych sytuacjach.

Dokuczliwe komary

Owady te potrafią być niezwykle irytujące, a ich ukąszenia mogą skutecznie zepsuć odpoczynek na łonie natury. Komary najliczniej występują w pobliżu zbiorników wodnych. Gryzą wyłącznie samice – nasza krew jest im potrzebna do złożenia jaj. Podczas ukąszenia komarzyce wpuszczają do krwiobiegu specjalną substancję, która ułatwia im ssanie, a która może powodować swędzenie i obrzęk. Jeśli będziemy przebywać w miejscu występowania komarów, dobrze jest zaopatrzyć się w specjalistyczne środki. Obecnie na rynku możemy znaleźć wiele preparatów w formie aerozoli czy maści, które skutecznie je odstraszają. Warto również zakładać jasne ubrania, dzięki którym łatwiej jest dostrzec owady. Co robić w przypadku ukąszenia? Aby załagodzić pieczenie, należy przemyć swędzące miejsce zimną wodą i zdezynfekować je preparatem z alkoholem, a następnie posmarować maścią łagodzącą dolegliwości. Osoby, które są bardziej wrażliwe na ukąszenia owadów, mogą zastosować preparaty z witaminami z grupy B lub łagodne środki odczulające. W naszej strefie klimatycznej użądlenie komara nie powinno powodować większych konsekwencji, nie przenoszą one bowiem groźnych chorób, jak zdarza się to w tropikalnym klimacie.

Pszczoły, osy, szerszenie

Użądlenie osy lub pszczoły – w przeciwieństwie do ugryzień komarów – może okazać się bardzo niebezpieczne. Dla większości z nas użądlenie owadów błonkoskrzydłych kończy się co najwyżej miejscową reakcją. Niestety, osoby uczulone mogą być narażone na znacznie poważniejsze konsekwencje. Po użądleniu należy jak najszybciej wyciągnąć żądło szczypcami lub pęsetą. Ważne jest, aby nie uległo ono uszkodzeniu. Warto też zdjąć biżuterię, ponieważ pojawiająca się opuchlizna może to uniemożliwić. W zniwelowaniu obrzęku może pomóc doustne podanie leku przeciwhistaminowego, zastosowanie zimnego okładu, można również zastosować wodę z octem lub okłady z cebuli lub cytryny. Osobę użądloną powinniśmy obserwować przynajmniej przez godzinę, aby mieć pewność, że nie rozwinie się u niej reakcja alergiczna i nie wystąpi wstrząs anafilaktyczny. Co w przypadku, gdy osoba użądlona jest uczulona na jad?

W pierwszej kolejności należy wezwać pogotowie, a następnie postępować jak w przypadku osoby, która nie jest uczulona. Dodatkowo możemy dać jej kostkę lodu do ssania – zmniejszy to obrzęk dróg oddechowych. Należy ją obserwować i kontrolować funkcje życiowe do przybycia pogotowia ratunkowego. Warto, aby osoby, które są uczulone na jad owadów błonkoskrzydłych, posiadały ampułkostrzykawkę z adrenaliną. Jest to lek na receptę, więc należy się udać do lekarza po receptę i odpowiednio wcześniej (np. przed podróżą) zaopatrzyć się w ampułkostrzykawkę.

Jakub Rychlik, Ratownik Akademii Ratownictwa LUX MED

Pamiętaj!

Kiedy przebywasz na świeżym powietrzu, na przykład na pikniku, zawsze sprawdzaj, czy na pożywieniu bądź w napoju (w szklance, butelce) nie usiadła pszczoła lub osa. Słodkie smaki i zapachy wabią owady, dlatego zawsze zajrzyj do kubka i upewnij się, że nie ma w nim nieproszonego gościa. Bezpiecznym będzie również picie napojów przez słomkę - mniejsza średnica zmniejsza ryzyko aspiracji owada.

Ukąszenia mrówek

Ukąszenia mrówek są bardzo bolesne, jednak rzadko mogą powodować poważniejsze konsekwencje, szczególnie w naszym klimacie. Jeśli ukąsi nas ten owad, ulgę przyniesie lekko zasadowy okład z sody oczyszczonej – powoduje on obniżenie poziomu pH w miejscu ugryzienia. Możemy również zastosować specjalne żele i maści na ukąszenia. Dolegliwości powinny ustąpić w ciągu kilku godzin.

Uważaj na wygrzewające się w słońcu żmije

W Polsce jadowity jest tylko jeden gatunek węża – żmija zygzakowata. Charakteryzuje się on brązowym, szarawym lub żółtawym zabarwieniem i ciemnym zygzakiem na grzbiecie. Żmija atakuje głównie wtedy, gdy jest zmuszona do obrony. Najczęściej do ukąszenia przez gada dochodzi po nadepnięciu na niego. Mimo że w większości przypadków atak obywa się bez wstrzyknięcia jadu, to sytuacja ta stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Jak udzielić pierwszej pomocy w przypadku ukąszenia żmii?

Przede wszystkim powinniśmy upewnić się, że jesteśmy bezpieczni i żmii nie ma w pobliżu. Jeśli ją zauważymy, należy niezwłocznie oddalić się od tego miejsca, a następnie wezwać pomoc do osoby ukąszonej, ponieważ zawsze istnieje ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Prosimy poszkodowanego, aby nie ruszał zranioną kończyną, ponieważ praca mięśni może przyspieszyć rozprzestrzenianie się jadu. Warto ułożyć osobę ukąszoną w takiej pozycji, aby serce znajdowało się powyżej ukąszonego miejsca. W żadnym przypadku nie próbujmy wycisnąć czy też naciąć rany! W oczekiwaniu na przyjazd pogotowia obserwujemy poszkodowanego i kontrolujemy jego funkcje życiowe.

Jakub Rychlik, Ratownik Akademii Ratownictwa LUX MED

ZAPAMIĘTAJ!

U osób uczulonych, na skutek ukąszenia lub użądlenia, może dojść do wstrząsu anafilaktycznego. Objawy, które powinny Cię zaniepokoić to:

bladość skóry;
nudności oraz wymioty;
spadek ciśnienia krwi;
obrzęk języka i twarzy;
przyspieszona akcja serca;
duszności;
omdlenia i zaburzenia świadomości.

Pierwsza pomoc:

Ułóż poszkodowanego w pozycji leżącej lub półsiedzącej, z lekko uniesionymi nogami. Zapewnij mu dostęp do świeżego powietrza.
Natychmiast wezwij pomoc – Zespół Ratownictwa Medycznego (pogotowie ratunkowe – tel. 112 lub 999).
Upewnij się, czy poszkodowany nie ma przy sobie opaski, informującej o cukrzycy, padaczce lub alergii. W przypadku alergii sprawdź, czy ma przy sobie ampułko-strzykawkę z adrenaliną. Podaj ją w mięsień uda.
Nieprzytomnemu nigdy nie podawaj płynów do picia – grozi to zadławieniem.
Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny i wymiotuje, ułóż go w pozycji bocznej ustalonej (na boku, w stabilnej pozycji, z drożnymi drogami oddechowymi).
Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nie porusza się i nie oddycha – wezwij Zespół Ratownictwa Medycznego, rozpocznij resuscytację krążeniowo oddechową i kontynuuj ją do czasu przybycia zespołu medycznego.