Kawa pozwala żyć lepiej… i dłużej

19 kwietnia 2022

Naukowcy, którzy obserwują wpływ diety na oczekiwaną długość życia, odkryli, że dzięki czarnej kawie, możemy zyskać dodatkowe lata¹. W jaki sposób? Umiarkowana konsumpcja czarnego napoju może, według badaczy, zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu niektórych chorób. Zauważono powiązania między spożywaniem kawy a niższym ryzykiem śmiertelności na skutek chorób przewodu pokarmowego² czy sercowo-naczyniowych³^{, 4}, a także niektórych nowotworów⁵.

Co warto wiedzieć o wpływie kawy na dłuższe życie?

Zauważa się rolę kawy nie tylko w prewencji wielu chorób, ale i w obniżaniu ryzyka śmiertelności w ogóle⁶.
Regularne spożywanie kawy może obniżać ryzyko śmiertelności z powodu chorób układu krążenia^7,8, chorób układu pokarmowego⁹ czy niektórych nowotworów¹⁰.
Umiarkowana porcja kawy to 3-5 filiżanek dziennie¹¹.
Największy prozdrowotny potencjał ma kawa czarna, bez dodatków śmietanki czy cukru.
Kawa jest napojem, który pomaga się zrelaksować – warto ją pić w towarzystwie przyjaciół i dla chwili przyjemności.

Kawa dla serca

Znaczenie diety w prewencji chorób układu krążenia pozwala zwrócić się w stronę produktów takich jak kawa. Jedno z nowszych badań wykazało, że spożywanie około 3 filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia schorzeń układu sercowo-naczyniowego nawet o 21 proc.¹²^{, 13}. Inna analiza pozwoliła potwierdzić, że picie kawy nie prowadzi do niewydolności serca ani ostrego zawału serca, również w przypadku osób cierpiących na dolegliwości ze strony układu krążenia¹⁴. Przeprowadzone w Hiszpanii badanie wśród osób starszych (65 lat i więcej) dowiodło, że spożywanie kawy wiązało się z niższą śmiertelnością z powodu chorób serca w tej grupie wiekowej¹⁵.

Aż 13 proc. zgonów związanych z chorobami układu sercowo-naczyniowego jest powiązanych z nieodpowiednią dietą [16]. Wśród pozostałych, istotnych przyczyn wskazuje się stosowanie używek, jak tytoń czy alkohol, brak aktywności fizycznej oraz nadwagę. Tymczasem badania pokazują, że kawa jest nie tylko prozdrowotnym składnikiem diety, ale ze względu na właściwości pobudzające kofeiny może motywować nas do podejmowania aktywności fizycznej i uprawiania sportu, będących elementami zdrowego stylu życia.

– zwraca uwagę prof. dr hab. Mirosław Jarosz, wieloletni Dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia oraz kierownik Kliniki Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii Instytutu Żywności i Żywienia, obecnie Dyrektor Instytutu Edukacji Żywieniowej i Stylu Życia Profesora Jarosza.

Łyk kawy dla zdrowia układu pokarmowego

Utrwalone przekonanie o tym, że kawa działa drażniąco na nasz układ pokarmowy, nie znajduje potwierdzenia w badaniach. Naukowcom udało się wykluczyć związek między piciem kawy a dyspepsją¹⁷, chorobą refluksową przełyku¹⁸ i chorobą wrzodową¹⁹. Co więcej, konsumpcja kawy nie pogarsza objawów u większości osób, które cierpią na wymienione choroby^{20, 21}. Badania wskazują również na brak powiązań pomiędzy spożywaniem kawy i zaburzeniami pracy jelita grubego²². A co z zapobieganiem chorobom przewodu pokarmowego? W publikacjach naukowych wskazuje się na rolę kawy w zmniejszaniu ryzyka rozwoju chorób pęcherzyka żółciowego^{23, 24}, a także jej znaczenie dla zapobiegania i progresji chorób wątroby²⁵, w tym marskości i raka wątroby²⁶.

Nie tylko jest ważne, ile pijemy, ale jak pijemy. Najbardziej korzystnym wyborem dla naszego zdrowia powinna być kawa czarna. Dodatek tłustego mleka czy cukru może obniżać zawartość przyswajalnych polifenoli, a w dłuższej perspektywie prowadzić do problemów z nadwagą. Nie zapominajmy jednak, że spożywanie kawy ma dawać nam przyjemność, a także sprzyjać kontaktom społecznym. Warto więc spożywać ją nie tylko rano, ale delektować się nią również w ciągu dnia.

– podkreśla prof. Jarosz.

Kawa a nowotwory

W 2016 roku Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem (IARC) przyznała, że kawa nie tylko nie działa kancerogennie, ale może się wręcz wiązać ze zmniejszeniem liczby zachorowań na niektóre nowotwory²⁷. Badania wykluczyły powiązania pomiędzy piciem kawy a liczbą zachorowań na raka jamy ustnej, przełyku, gardła, krtani, żołądka, trzustki czy jelita grubego²⁸. W spokoju o swoje zdrowie kawę mogą pić kobiety – nie wywołuje nowotworu jajników, piersi czy szyjki macicy oraz mężczyźni – nie przyczynia się do powstania raka prostaty²⁹. Zaobserwowano natomiast, że picie kawy może wręcz zmniejszyć częstość zachorowań na nowotwory. Tak rzecz się ma z rakiem szyjki macicy – panie pijące kawę zapadają na niego o 26 proc. rzadziej³⁰ oraz nowotworami wątroby – ryzyko zachorowanie może być mniejsze nawet o 40 proc., w zależności od dawki kawy^{31, 32}. Wciąż trwają badania nad wpływem kawy na nowotwory mózgu, choć dały już pierwsze obiecujące wyniki: u osób pijących co najmniej 5 filiżanek kawy dziennie ryzyko glejaka wydaje się niższe o 40 proc.³³. Wielkim odkryciem było wykazanie, że regularne picie kawy zmniejsza ryzyko raka jelita grubego oraz u osób będących w trakcie chemioterapii z powodu tego nowotworu zmniejsza istotnie śmiertelność^{34, 35, 36, 37, 38}.

Kawa napojem długowieczności

Wieloletnie badania pokazują rolę kawy jako składnika diety pomocnego nie tylko w prewencji niektórych chorób. Istnieją dowody na istotny związek między regularnym piciem kawy a niższym ryzykiem śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny³⁹. Naukowcy wciąż prowadzą badania w celu zrozumienia mechanizmu, który odpowiada za to, że kawa może być eliksirem długowieczności. Istotną rolę mogą odgrywać tu aktywne składniki kawy, o których dobroczynnym wpływie od lat mówią specjaliści ds. żywienia.

Kawa, dzięki zawartości różnych związków bioaktywnych, takich jak polifenole czy alkaloidy, jest napojem o właściwościach antyoksydacyjnych. Zwiększają one potencjał kawy w zapobieganiu rozwojowi wielu chorób, które znacząco obniżają jakość życia, również tych uznawanych za cywilizacyjne, jak cukrzyca czy otyłość . Sięgając po kawę, warto stosować się do norm dotyczących jej umiarkowanego, dziennego spożycia, określonego przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) na 3 do 5 filiżanek.

– wskazuje profesor Jarosz.

Warto więc sięgać po kawę każdego dnia – dla zdrowia, dla przyjemności, dla dłuższego i aktywnego życia.

***

„Kawa i zdrowie" to program informacyjno-edukacyjny, zainicjowany w 2017 r. pod patronatem Instytutu Żywności i Żywienia (obecnie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego) przez Fundację „Żywność, Aktywność Fizyczna i Zdrowie”. Jego celem jest promocja walorów zdrowotnych kawy oraz zmiana sposobu jej postrzegania poprzez obalanie mitów i przedstawianie faktów opartych na badaniach naukowych. Obiektywne i aktualne informacje na temat właściwości kawy oraz jej miejsca w codziennej diecie przekazywane są za pomocą strony internetowej www.kawaizdrowie.pl. Motywem przewodnim kampanii jest hasło „Od 3 do 5 filiżanek kawy dziennie. Codziennie. Dla zdrowia”, wynikające z opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), która mówi, że bezpieczne dla zdrowia, dzienne spożycie kofeiny to ok. 400 mg, czyli mniej więcej od 3 do 5 filiżanek kawy. Działania Programu wspiera naukowa Rada Ekspertów.

¹ Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.

² Tamże.

³ O’Keefe J.H. et al. (2013): Effects of habitual coffee consumption on cardiometabolic disease, cardiovascular health, and all-cause mortality. J Am Coll Cardiol, 62(12):1043-1051.

⁴ Cano-Marquina A. et al. (2013): The impact of coffee on health. Maturitas, 75(1):7-21.

⁵ Sado J. et al. (2017): Association between coffee consumption and all-sites cancer incidence and mortality. Cancer Sci, 108(10):2079-2087.

⁶ Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.

⁷ O’Keefe J.H. et al. (2013): Effects of habitual coffee consumption on cardiometabolic disease, cardiovascular health, and all-cause mortality. J Am Coll Cardiol, 62(12):1043-1051.

⁸ Cano-Marquina A. et al. (2013): The impact of coffee on health. Maturitas, 75(1):7-21.

⁹ Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.

¹⁰ Sado J. et al. (2017): Association between coffee consumption and all-sites cancer incidence and mortality. Cancer Sci, 108(10):2079-2087.

¹¹EFSA (2015) Scientific Opinion on the Safety of Caffeine, EFSA Journal, 13(5):4102.

¹² Ding M. et al (2014) Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circ, 129(6):643-59.

¹³ Crippa A. et al. (2014) Coffee consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: a dose-response meta-analysis. Am J Epidemiol, 180(8):763-75.

¹⁴Lopez-Garcia E. et al. (2014): Coffee consumption and health related quality of life. Clin Nutr, 33(1):143-9.

¹⁵ Coffee consumption and mortality from all causes of death, cardiovascular disease and cancer in an elderly Spanish population, L Torres-Collado et al, 2018., European Journal of Nutrition, published online. August 2, 2018.

¹⁶ van Dam R. (2008) Combined impact of lifestyle factors on mortality: prospective cohort study in US women. BMJ, 337:a1440.

¹⁷ Boekema P.J. et al. (2001) Functional bowel symptoms in a general Dutch population and associations with common stimulants. Neth J Med, 59(1):23-30.

¹⁸ Boekema P.J. et al. (1999) Effect of coffee on gastroesophageal reflux in patients with reflux disease and healthy controls. Eur J Gastroenterol Hepatol, 11:1271-1276.

¹⁹ Shimamoto T. et al. (2013) No association of coffee consumption with gastric ulcer, duodenal ulcer, reflux esophagitis, and non-erosive reflux disease: a cross-sectional study of 8,013 healthy subjects in Japan. PLoS One, 8(6): e65996.

²⁰ Zheng Z. et al. (2007) Lifestyle factors and Risks for Symptomatic Gastroeosophageal Reflux in Monozy- gotic Twins. Gastroenterol, 132:87-95.

²¹ Dore M.P. et al. (2007) Diet, Lifestyle and Gender in Gastro-Esophageal Reflux Disease. Dig Dis Sci, 53(8):2027-2032.

²² Simren M. et al. (2001) Food-Related Gastrointestinal Symptoms in the Irritable Bowel Syndrome. Digestion, 63:108-115.

²³ Leitzmann M.F. et al. (1999) A prospective study of coffee consumption and risk of symptomatic gallstone disease in men. JAMA, 281:2106-2112.

²⁴ Leitzmann M.F. et al. (2002) Coffee intake is associated with lower risk of symptomatic gallstone disease in women. Gastroenterol, 123:1823-1830.

²⁵ Saab S. et al. (2014) Impact of coffee on liver disease a systematic review. Liver Int, 34(4):495-504.

²⁶ Loomis D. et al. (2016) Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology, 17(7):877-878.

²⁷ Tamże.

²⁸ Loomis D. et al. (2016) Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology, 17(7):877-878.

²⁹ WHO Europe, ‘Cancer’. Available at: http://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/cancer/cancer

³⁰ Yu X. et al. (2011) Coffee consumption and risk of cancers: a meta-analysis of cohort studies. BMC Cancer, 11:96.

³¹ Bravi F. et al. (2007) Coffee drinking and hepatocellular carcinoma risk: a meta-analysis. Hepatol, 46:430-435.

³² Larsson S.C. et al. (2007) Coffee consumption and liver cancer: a meta-analysis. Gastroenterology, 132:1740-1745.

³³ Holick C.N. et al. (2010) Coffee, tea, caffeine intake, and risk of adult glioma in three prospective cohort studies. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev, 19:39-47.

³⁴ Camilleri M., Malhi H., Acosta A., Gastrointestinal complications of obesity, Gastroenterology, 2017, 152, 1656–1670.

³⁵ Yu X. et al. (2011) Coffee consumption and risk of cancers: a meta-analysis of cohort studies. BMC Cancer, 15:11-96.

³⁶ Tavani A. et al. (2004) Coffee, decaffeinated coffee, tea and cancer of the colon and rectum: a review of epidemiological studies 1990-2003. Cancer Causes Control, 15:743-57.

³⁷ Giovannucci E. (1998) Meta-analysis of coffee consumption and risk of colorectal cancer.Am J Epidemiol, 147:1043–52.

³⁸ Galeone C. et al. (2010) Coffee consumption and risk of colorectal cancer: a meta-analysis of case–control studies. Cancer Causes Control, 21:1949-59.

³⁹ Gunter M.J. et al. (2017): Coffee Drinking and Mortality in 10 European Countries, Ann Int Med, 167(4):236-247.